Η ιστορία του Άγγελου
Με λένε -ή μάλλον με έλεγαν- Άγγελο και ήμουν -και θα είμαι- δεκατεσσάρων χρονών. Ήταν Δεκέμβρης του 1943. Εκείνες τις μέρες υπήρχε μια παράξενη ατμόσφαιρα στο χωριό μου, τα Καλάβρυτα. Παρόλο που ήταν όλα χιονισμένα, κανείς δεν έπαιζε χιονοπόλεμο, κανείς δεν έφτιαχνε χιονάνθρωπους όπως άλλοτε. Κανένας γονιός δεν κυνηγούσε τα βλαστάρια του επειδή του είχαν πάρει το καπέλο για να το βάλουν στο χιονάνθρωπό τους. Όχι πως δε θέλαμε να παίξουμε, κάθε άλλο. Απλά δεν μπορούσαμε. Λες κι οι γερμανοί στρατιώτες έφεραν την παγωνιά από την πατρίδα τους στις καρδιές μας.
Φοβόμασταν! Φοβόμασταν πολύ! Είχαμε ακούσει τι είχαν κάνει στα άλλα χωριά απ’ τα οποία πέρασαν αυτοί οι γερμανοί. Ο Γιώργος ο Ψεύτης -έτσι τον φωνάζουμε εμείς επειδή δεν κάνει άλλο πράγμα από το να λέει ψέματα- μας είπε πως στην Κερπινή άφησαν μόνο στάχτες και σταυρούς μπηγμένους στο χώμα… Αυτή τη φορά πάντως, δεν έλεγε ψέματα.
Τέσσερις μέρες αφ’ ότου ήρθαν, μας φώναξαν όλους στο σχολείο. Εκεί μας είπαν πως δε θα μας πειράξουν. Μας είπαν πως οι άντρες και οι έφηβοι άνω των δεκατεσσάρων ετών, πρέπει να πάνε μαζί τους για μια δουλειά. Εγώ ανακουφίστηκα. Οι μεγάλοι όμως έδειχναν ανήσυχοι. Στο δρόμο για το λόφο του Καππή -γιατί εκεί μας πήγαιναν- άκουσα τον μπάρμπα μου να ρωτάει τον παπά αν έχει το Ευχολόγιο μαζί του.Νόμιζα πως θα μας έβαζαν να θάψουμε κάποιους. Και κατά έναν έμμεσο τρόπο είχα δίκιο. Εκεί συγκεντρωθήκαμε όλοι γύρω από τον παπά κι αυτός άρχισε να διαβάζει τη νεκρώσιμη ακολουθία. Κάποια στιγμή είπε το όνομα του πατέρα μου -Φιλόστρατο τον έλεγαν- και αμέσως μετά το δικό μου. Κοίταξα αλαφιασμένος τον πατέρα μου. Μου ανταπέδωσε το βλέμμα. Δεν ήταν ούτε τρομοκρατημένος, ούτε ξαφνιασμένος, όπως εγώ. Ήταν απλά κουρασμένος. Τότε κατάλαβα γιατί είχαμε έρθει εδώ. Τι θα γινόταν εδώ. Κοίταξα γύρω μου. Μας είχαν περικυκλώσει. Δεν προλαβαίναμε να τρέξουμε στα δέντρα να γλυτώσουμε.
Μόλις τελείωσε ο παπάς, άκουσα να οπλίζουν. Κατόπιν τα πολυβόλα άρχισαν να τραγουδούν βραχνά. Έπεσα κάτω. Νόμιζα πως πέθανα. Μετά όμως κατάλαβα πως ο πόνος ερχόταν απ’ το δεξί μου μπράτσο. Ήμουν τραυματισμένος αλλά ζούσα ακόμα. Αν έμενα ξαπλωμένος κι ακίνητος, ίσως να μη με πρόσεχαν και να γλύτωνα. Έπειτα από λίγα δευτερόλεπτα, όταν όλοι είχαν σωριαστεί πλέον κάτω, το βραχνό τραγούδι των πολυβόλων σταμάτησε. Μόνο ένας κρότος ακουγόταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα· η χαριστική βολή!
Έπρεπε να γλυτώσω! Κοίταξα με τρόπο ένα γύρω. Οι Γερμανοί είχαν χαλάσει την παράταξη τους και δεν ήμασταν περικυκλωμένοι πλέον. Οι πυροβολισμοί όλο και ζύγωναν. Ή τώρα ή ποτέ! Σηκώθηκα και το ’βαλα στα πόδια. Το ένστικτο της επιβίωσης διπλασίαζε την ταχύτητά μου. Είχα σχεδόν φτάσει στα δέντρα, όταν αυτός που έριχνε τη χαριστική βολή με είδε και άρχισε να με πυροβολεί. Μία σφαίρα μου ’σκισε το αυτί κι η άλλη διέλυσε μια πέτρα δίπλα μου λούζοντας με με θραύσματα. Μετά σταμάτησε, γιατί το όπλο του άδειασε.
Είχα γλυτώσει! Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα. Όμως, με είχε δει κι ένας άλλος γερμανός. Μου έριξε μία ριπή. Το καυτό σίδερο τρύπησε την καρδιά μου. Τουλάχιστον η τελευταία εικόνα που είδα ήταν όμορφη. Είδα τους γέρους και τα γυναικόπαιδα να βγαίνουν από το φλεγόμενο σχολείο. Είχαν γλυτώσει. Εγώ όμως από τότε είμαι νεκρός…
Γιάννης Πιέρρος
μαθητής
13/12/2022
Πηγή: https://anastasiosk.blogspot.com/
(γλυπτό με τίτλο “Οι πόλεμοι δεν έχουν νικητές” του γλύπτη Νίκου Δημόπουλου “Διόνικου”)
Γλυκό μου περιστέρι – ψυχή μου –
πέτα ψηλά στο περιβόλι του ουρανού
στη γειτονιά των αγγέλων,
εκεί είναι και οι δικοί μας άγγελοι.
Μη θαρρείς πως δε θα τους ξεχωρίσεις
είναι τα μάτια τους θολά
σαν κάτι να γυρεύουν
κάτι π’ ατέλειωτο άφησαν
στην τόση τους τη βιάση
να φύγουν μακριά…
Ψάχνουν το ρόδινο γέλιο του νιογέννητου
π’ ορφάνεψε παράκαιρα,
το νυφικό τραγούδι που κόπηκε
στη μέση,
το τζάκι που σιγόκαιγε
καταμεσίς στη σάλα…
Είναι οι δικοί μας άγγελοι
και θα τους ξεχωρίσεις….
Πηγή: απόσπασμα από το ποίημα “Πνοή Ειρήνης” της μαθήτριας Γ΄ Λυκείου Αγγελικής Λιακοπούλου
1ο Βραβείο στο διαγωνισμό “Άθλον Ποιήσεως – Γιάννης και Λένα Στρέφη Κουτσοχέρα” 1998
Κάντε κλικ σε κάθε εικόνα για να δείτε λεπτομέρειες του βιβλίου.
Η θηριωδία των ναζί στην Ελλάδα : Το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων (Αντώνης Κακογιάννης)
Το βιβλίο αυτό, στο μεγαλύτερο μέρος του, καλύπτει ένα χώρο ο οποίος δεν έχει καλυφθεί από ανάλογες καταγραφές των γεγονότων της Κατοχής και της αντίστασης του ελληνικού λαού. Περιλαμβάνει δηλαδή πολυάριθμα σημαντικά γεγονότα που πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας, τα οποία αποτελούν προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα και περιγραφές αυτόπτων μαρτύρων κατόπιν επαφής και συνομιλίας μαζί τους. (. . .) Το βιβλίο αυτό έρχεται να σώσει τη θύμηση γεγονότων που παίρνει ο χρόνος μαζί του, όπως παίρνει και όσους τα έζησαν και, κατά ένα βαθμό, τα δημιούργησαν. «Η θηριωδία των ναζί στην Ελλάδα» είναι στο σύνολό του ένα συγκλονιστικό έργο και σίγουρα δε θα αφήσει κανέναν αναγνώστη ασυγκίνητο.
Οι σφαγές των Καλαβρύτων (Κώστας Καλαντζής)
Τραγωδία στα Καλάβρυτα (Ηλίας Παπαστεριόπουλος)
Ελληνικά Ολοκαυτώματα, 1940-1945 (Συλλογικό έργο)
Δεν υπάρχει λέξη που να χωράει τόσο πόνο, μίσος, οδύνη και ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όσο η λέξη “Ολοκαύτωμα”. Μια λέξη που εκφράζει τη μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων, σφραγισμένη με βασανιστήρια, εγκλεισμούς, ξεριζωμούς, στερήσεις, τραγωδίες, ορφάνια και θάνατο. Από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξαν αναμφισβήτητα η εξολόθρευση ολόκληρων πληθυσμών και. πολλές φορές, η καταστροφή ή η λεηλασία χωριών. Τεράστιος είναι ο κατάλογος των ελληνικών χωριών που κάηκαν από τους ναζί και χιλιάδες τα θύματα -άνδρες, γυναίκες, παιδιά, άμαχοι όλοι- που σφαγιάστηκαν στο όνομα του φρικιαστικότερου παραλογισμού που γνώρισε η ανθρωπότητα: του ναζισμού. “Μαρτυρικοί Τόποι”, μία μακρά αλυσίδα ελληνικών χωριών που γνώρισαν τα μαζικά αντίποινα των εισβολέων. Ήταν η στρατιωτική φιλοσοφία ενός ολοκληρωτικού και απάνθρωπου καθεστώτος που τιμώρησε έναν κατακτημένο λαό επειδή τόλμησε να υπερασπιστεί την εθνική και την προσωπική αξιοπρέπεια. Η φρίκη αυτή θα σημαδέψει δια βίου όλους τους επιζήσαντες και θα χαράξει για πάντα τη φυσιογνωμία του τόπου μας. Σήμερα, όλοι μας έχουμε το διαρκές χρέος να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη της σφαγής. Την κραυγή της απόγνωσης. Είναι το ελάχιστο που οφείλουμε στα θύματα και στον πολιτισμό μας.
Η Πελοπόννησος στο πρώτο Αντάρτικο, 1941-1945 (Κωνσταντίνος Μπρούσαλης)
Η Πελοπόννησος – ο Μωρηάς – βρέθηκε μέσα σ’ εκείνους τους στροβίλους της Ιστορίας με τη διαπάλη ντόπιων και ξένων συμφερόντων. Το έργο επιχειρεί να αναδείξει ενδεικτικά τα επικά αλλά κυρίως τα τραγικά εμφυλιοπολεμικά ιδιαίτερα γεγονότα της Πελοποννήσου, όπως είναι ο κεντρικός άξονας του θέματός του. Γιατί υπάρχει και μια άλλη ιστορία, εκείνη των απλών ανθρώπων που υφίστανται τις συνέπειες και παλεύουν πέφτοντας στη φωτιά για το δίκιο τους, πέρα από εκείνη την ψυχρή ιστορία και τον κυνισμό της διπλωματίας που εκτυλίσσεται κι εξυφαίνεται ταυτόχρονα στο παρασκήνιο πίσω από τις πλάτες τους.
Προτεινόμενες σελίδες:
Σφαγή στα Καλάβρυτα [σελ. 298-303]
Ματωμένα χρόνια (Σωτήρης Πατατζής)
Τα διηγήματα του Σωτήρη Πατατζή “Τα Ματωμένα Χρόνια” παρουσιάσθηκαν αρχικά στα Ελεύθερα Γράμματα με το διήγημα “Ich Τέσσερα” και κατόπιν εκδόθηκαν σε τόμο από τα Νέα Βιβλία το 1946. Το βιβλίο αυτό πήρε και το βραβείο της Εθνικής Αντίστασης. Κατασχέθηκε από την Ασφάλεια και ξανακυκλοφόρησε το 1965 από τις εκδόσεις Γιαννίκου, σ’ έναν τόμο μαζί με τα Χρονικά της Αντίστασης. Η τρίτη έκδοση έγινε το 1978 από το Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Προτεινόμενες σελίδες:
Καλάβρυτα [σελ. 317-343]
Ιστορία της Αντίστασης, 1940-45 (Συλλογικό έργο)
Προτεινόμενες σελίδες:
Η ομαδική σφαγή των Καλαβρύτων [3ος τόμος, σελ. 964-988]
Το κορίτσι της στάχτης (Μένιος Σακελλαρόπουλος)
Καλάβρυτα, 13 Δεκεμβρίου 1943. Τα γερμανικά πολυβόλα θερίζουν ζωές, βάφοντας με αίμα τον τόπο ολάκερο. Δεν έμεινε πέτρα πάνω στην πέτρα. Σπαράζουν οι μανάδες σκάβοντας με τα νύχια το χώμα, κρύφτηκαν ο ήλιος και τα πουλιά. Παντού στάχτη και θάνατος. Η Παρασκευούλα, πεντέμισι χρόνων, νιώθει να χάνεται το μυαλό της, λαβώνεται η ψυχή της. Κρύβεται με τ’ αδέλφια της στο βουνό, δυο μερόνυχτα περπατούν θρηνώντας τον πατέρα. Ο Μητροπολίτης ζητάει από τις οικογένειες να δώσουν παιδιά για υιοθεσία στην Αυστραλία. Με φλογισμένα μάτια η μικρή σηκώνει το τρεμάμενο χεράκι της και φωνάζει: «Εγώ θα πάω στην… Αστραλία, εγώ!» Χλώμιασε η μάνα της, η Αρχοντούλα, στράγγιξε το αίμα από τις φλέβες της. Το αεροσκάφος Ντακότα με το όνομα «Αέρας» αναλαμβάνει να συνεχίσει την ιστορία, που ράγισε πέτρες και γκρέμισε βουνά! Μια αληθινή, σπαρακτική ιστορία με φόντο τα ισοπεδωμένα Καλάβρυτα, ένα ολόφωτο μήνυμα στην ανθρωπότητα από μία συγκλονιστική γυναίκα, τη Βίβιαν Στεφάνου, για τη δύναμη της ψυχής του ανθρώπου, που χτίζει φάρους για ν’ απλώσει το φως!
Αίμα και Μύρο Νεομαρτύρων Καλαβρυτινών : ορατόριο
Έκδοση του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Το Ορατόριο «Αίμα και Μύρο Νεομαρτύρων Καλαβρυτινών» είναι εμπνευσμένο από το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων το 1943. Μια επικολυρική σύνθεση – ρέκβιεμ και ελεγεία μαζί – με βαθείς ανθρώπινους τόνους, παραστατικές εικόνες και στοχαστικές αναφλέξεις. Ένα ζωντάνεμα μνήμης και απότισης φόρου τιμής. Ποίηση του Γιάννη Ανδρικόπουλου και μουσική του Φίλιππου Οικονόμου.
Καλάβρυτα : μια τραγική χήρα μάνα θυμάται (Αρχιμανδρίτης Θεόκλητος Φεφές)
Το βιβλίο αυτό είναι η θύμηση μιας χήρας Μάνας, της Ρουμπίνας Αγιαννιτοπούλου. Αφηγείται τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής των Καλαβρύτων, όπως τα ‘ζησε, όπως τα θυμόταν και τα ‘νοιωθε, μ’ απλοϊκότητα και χάρη. Είναι μια φωνή διαμαρτυρίας και καταγγελίας του εγκλήματος που διέπραξαν οι Γερμανοί στα Καλάβρυτα.
Επιμέλεια βιβλιοπροτάσεων – Βιβλιογραφική έρευνα:
Χαράλαμπος Αντωνόπουλος, εκπαιδευτικός MSc
