Καρκαβίτσας Ανδρέας (1865 -1922)

Υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς πεζογράφους της γενιάς του 1880.

Υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς πεζογράφους της γενιάς του 1880.

Γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας, όπου και τέλειωσε το Δημοτικό σχολείο. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Πάτρα. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1882-1888) Υπηρέτησε ως στρατιωτικός γιατρός και στη συνέχεια ως γιατρός στο  πλοίο «Αθήναι».

Σχεδόν με την άφιξή του στην Αθήνα για να σπουδάσει ,άρχισε να συμμετέχει στη λογοτεχνική ζωή του τόπου και να συνεργάζεται με εφημερίδες (Ακρόπολις, Το Άστυ, Εφημερίς κ. α.) καθώς και με λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής (Εβδομάς, κ.α.) όπου και πρωτοεμφανίστηκε με το διήγημα « Η Ασήμω» το 1885 , Εστία, Παναθήναια κ. α.).

Πρωτοδημοσίευσε ανταποκρίσεις και κοινωνικές μελέτες με το ψευδώνυμο Πέτρος Αβράμης  στο «Άστυ» του Κακλαμάνου και στην «Εικονογραφημένη Εστία» του Δροσίνη, αργότερα όμως αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στον πεζό λόγο.

Συνδέθηκε με τους Κωστή Παλαμά, Γρηγόριο Ξενόπουλο ,Κων/νο Χατζόπουλο κ. α.

Υπήρξε συνεργάτης του περιοδικού «Ο Νουμάς», της εταιρείας «Εθνική Γλώσσα»,της « Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας» κ. α.

Πήρε μέρος με σφοδρότατη αρθρογραφία στην επανάσταση στο Γουδί το 1909, αλλά όταν είδε ότι οι αρχικοί στόχοι δεν εκπληρώνονταν, απογοητεύθηκε.

Υπήρξε οπαδός της καθαρεύουσας στα πρώτα έργα του ,αλλά στη συνέχεια έγινε ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής.

Ωστόσο, αν και αποκήρυξε την καθαρεύουσα ,καταδίκαζε τον ακραιφνή δημοτικισμό του Ψυχάρη και υποστήριξε τον δημιουργικό συνδυασμό δημοτικής και καθαρεύουσας.

Υπήρξε ίσως ο σημαντικότερος εκφραστής της ηθογραφίας του μη αστικού χώρου της εποχής του. Στο έργο του αναδεικνύεται το λαογραφικό υλικό (δημοτικά τραγούδια, παροιμίες, παραμύθια, έθιμα κ. α.).

 

Ο Ξενόπουλος σημείωσε για τον Καρκαβίτσα: «Ο Καρκαβίτσας δεν αντιγράφει απλώς την ζωήν. την αλλοιώνει, την επιδιορθώνει, την εξιδανικεύει, την εξελληνίζει. Είναι το μέγα ελάττωμα και το μέγα προτέρημα του ταλάντου του».

Ο Νιρβάνας  αναφέρει ότι «εις τον μυστικόν αργαλειόν του χωριού, τον οποίον περιπολούν πνεύματα παραμυθιών και θρύλων ,έσκυψεν ,ως ελληνοπούλα παρθένα, η ψυχή του συγγραφέως , έσκυψε να υφάνει για τα προικιά της τέχνης της το κρουστόν και στερεόν πανί του λόγου»

Έργα του : Διηγήματα,(1892), Λόγια της πλώρης,(1899) Παλιές αγάπες,(1900), Διηγήματα του Γυλιού (1922), Διηγήματα, Διηγήματα για τα παλικάρια μας (1922),Διηγήματα ανέκδοτα, Η λυγερή,(1896) Ο ζητιάνος, Ο Αρχαιολόγος,(1904) Αναγνωστικό Γ Δημοτικού, Η πατρίδα μας αρχαία και νέα εποχή, Διγενής Ακρίτας.

Τα άπαντα Καρκαβίτσα  έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Καπόπουλου με επιμέλεια Στράτου Χωραφά το 1972, Ζαχαρόπουλου το 1973 με επιμέλεια της Νίκης Σιδερίδου και Γιοβάνη το 1973 με επιμέλεια του Γιώργου Βαλέτα

Το μυθιστόρημά του «Αρματωλός» έμεινε ανολοκλήρωτο .

Πέθανε στο Μαρούσι από φυματίωση, σε ηλικία 56 ετών στις 24 Οκτωβρίου του 1922.

 

 

Πηγές: «Λεξικό νεοελληνικής  λογοτεχνίας», Πατάκη, 2008

Γ. Γώτης, Δ. Κράγκαρης, Α. Φουσκαρίνης «Ανθολογία Ηλείων λογοτεχνών», μορφωτική Ένωση Λεχαινών,1981

Θεόδωρος Ξύδης: «Αντρέας Καρκαβίτσας» ,Αθήνα

Τάκης Δόξας : «Ηλειακή γραμματολογία» Πύργος ,1963

 

ΣΧΕΤΙΚΑ