29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Πόλη Κωνσταντινούπολη – Μαρία Φαραντούρη
Μουσική: Νότης Μαυρουδής
Στίχοι: Μέντης Μποσταντζόγλου
Δίσκος: Κάπου Ανατολικοδυτικά Lyra (1989)

Πόλη Κωνσταντινούπολη πατρίδα μου χαμένη
βασίλισσα των πόλεων χιλιοτραγουδισμένη
είσαι στον κόσμο ξακουστή από την ομορφιά σου
για του Βοσπόρου τα νερά και την Αγιά Σοφιά σου.

Πόλη Κωνσταντινούπολη πατρίδα μου χαμένη
η θύμησή σου στην καρδιά νοσταλγικά μου μένει
κι όσο κι αν είμαι μακριά απ’ τα άγια χώματά σου
ο λογισμός μου βρίσκεται παντοτινά κοντά σου.


Κάντε κλικ σε κάθε εικόνα για να δείτε λεπτομέρειες του βιβλίου.

Πήραν την Πόλη, πήραν την… (Μαρία Λαμπαδαρίδου – Πόθου)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Με το μυθιστόρημά της αυτό η Μαρία Λαμπαδαρίδου – Πόθου ζωντανεύει τις τελευταίες ημέρες του Βυζαντίου. Λεπτό το λεπτό καταγράφει τις πενήντα επτά ημέρες της πολιορκίας έως την Άλωση. Με λόγο δυνατό, ζωντανό, με αναλυτική διείσδυση, δίνει την ύστατη εκείνη αγωνία, τον ύστατο αγώνα, που στάθηκε ορόσημο στη νεότερη ιστορία του ελληνισμού. Όμως, πέρα από αυτό, και με μυθικό άξονα τον ήρωά της, δίνει τη συγκλονιστική πορεία της παρακμής του Βυζαντίου, καθώς και την οδυνηρή περιπέτεια του ελληνισμού μετά την καταστροφή. Είπε η συγγραφέας: «Σεβάστηκα όσο μπόρεσα τα ιστορικά γεγονότα· τα άγγιξα με δέος. Όμως εκείνο που με ενδιέφερε ήταν να βρω αυτό που σχεδόν πάντα μένει έξω από την ιστορία: το πάθος, το θαύμα, τον όρκο της ψυχής, το ρίγος, και το μεγαλείο εκείνων των τραγικών πολιορκημένων, που η θυσία τους, ο τιμημένος θάνατος που επέλεξαν, έγινε σύμβολο στη συνείδηση του Γένους. Όλα αυτά προσπάθησα να τα περάσω μέσα από την οδύνη της Μιας Συνείδησης, της Μιας μοναχικής κραυγής, μέσα από την προσωπική βίωση του ήρωά μου, του νεαρού πολεμιστή από τη Λήμνο, του σημαδεμένου με τον κύκλο της ώχρας στο μέτωπο, που φέγγει και ματώνει σαν προφητεία. Άπλωσα το οδυνόμενο αυτό ιστορικό υλικό κάτω από το δικό μου μύθο, που είναι η ανθρώπινη περιπέτεια του ήρωά μου, δεμένη με τη μοίρα της Βασιλεύουσας. Μόνο έτσι η ιστορία μπόρεσε να γίνει προσωπική μου αλήθεια και να με πάει βαθιά, ίσαμε τις ρίζες μου και ίσαμε τα σύμβολα που έθρεψαν την ελληνικότητά μου.»


Η Πόλις εάλω (Γεώργιος Φραντζής)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Ο Γεώργιος Φραντζής γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1401 και καταγόταν από ευγενή και αρχοντική οικογένεια. Από νεαρά ηλικία υπηρέτησε στην Αυλή του αυτοκράτορα Μανουήλ Β’ και ανάλαβε με επιτυχία πολλές διπλωματικές αποστολές. Τιμήθηκε διαδοχικά με τα αξιώματα του πρωτοβεστιαρίτη και του πρωτοβεστιάριου. Με την άνοδο του Κωνσταντίνου ΙΑ’ στον αυτοκρατορικό θρόνο, τον ακολούθησε στην Κωνσταντινούπολη και τον υπηρέτησε πιστά μέχρι την Άλωση. Ο Φραντζής έζησε και υπέστη όλα τα δεινά της πολιορκίας και της Άλωσης. Μετά την πτώση της Πόλης αιχμαλωτίστηκε και, αργότερα, κατόρθωσε να εξαγοράσει την ελευθερία του και να διαφύγει στην Πελοπόννησο, ενώ η οικογένειά του παρέμεινε αιχμάλωτη. Αργότερα μπόρεσε να εξαγοράσει τη δύστυχη γυναίκα του, ενώ από τα δύο τους παιδιά, ο μεν γιος σφάχτηκε από τα χέρια του ίδιου του σουλτάνου, η δε κόρη ατιμάστηκε και πέθανε στο χαρέμι του Μωάμεθ μέσα σε δύο χρόνια. Ο Φραντζής μετά από πολλά ταξίδια και περιπέτειες, κατέληξε στην Κέρκυρα στη μονή Ταρχανιωτών, όπου το 1468 εκάρη μοναχός και το 1472 έγινε μεγαλόσχημος με το όνομα Γρηγόριος. Σαν μοναχός κατέγραψε και εξιστόρησε τα γεγονότα, από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου μέχρι και το έτος 1478. Το έργο του αποτελείται από το Μικρό Χρονικό, που είναι γραμμένο συντομογραφικά και το Μεγάλο Χρονικό, που είναι πολύ πιο εκτεταμένο και λεπτομερειακό. Από αυτό το δεύτερο, που είναι και το πιο περιγραφικό, παίρνουμε τα γεγονότα της Άλωσης, όπως τα έζησε και κατέγραψε ο ίδιος. 


Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Χρήστος Ζαλοκώστας)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

«Αφότου έπεσε η Κωνσταντινούπολη ο ελληνισμός υποφέρει. Διωγμοί, σφαγές, μαρτύρια για να τουρκέψουν οι χριστιανοί, ποτέ δε σταμάτησαν από τότε. Ακόμη και στον αιώνα μας, το ξεκλήρισμα των προσφύγων της Μικρασίας, αλλά και σήμερα ο διωγμός αθώων Κωνσταντινουπολιτών, όπως και το Κυπριακό ζήτημα, στο πέσιμο του Βυζαντίου έχουν τις ρίζες τους. Αυτός είναι ο ένας λόγος που γράφτηκε το βιβλίο -η επικαιρότητα που παρουσιάζει το θέμα. Ο άλλος είναι πως οι Νεοέλληνες, τα τελευταία χρόνια, ξεχάσανε την ηρωική μορφή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Εύχομαι η βιογραφία του να πλάσει στη φαντασία όσων τη διαβάσουν, τουλάχιστον ένα ιδανικό άγαλμα, αφού ο ελληνισμός δεν αξιώθηκε ακόμη να του στήσει μνημείο».


Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Κώστας Κυριαζής)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία γύρεψε τον άνθρωπό της. 1.100 χρόνια δεν μπορούσαν να σβηστούν με μια πράξη ταπεινή, ανθρώπινη ίσως. Γύρεψε τον ήρωα, τον αρνητή της υποταγής: το σύμβολο. Ήθελε έναν άνθρωπο, που η ζωή του δεν θα σπαταλιόταν σε χαροκόπια και γιορτάσια, αλλά σε αγώνες. Ήθελε μια καρδιά που δεν θα γνώριζε τη χαρά ούτε το φόβο, έναν άνδρα που θα ανέβαινε σκαλί-σκαλί το Γολγοθά του. Έναν αυτοκράτορα, που μαζί του θα χανόταν και η αυτοκρατορία. Και ο άνθρωπος, ο βασιλιάς, βρέθηκε. Η Ιστορία έπρεπε να κλείσει τον μεγάλο της κύκλο. Τον έκλεισε μέσα στο σάλαγο της μάχης, μέσα στα γκρεμισμένα τείχη, εκεί στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, όπου έπεσε με το σπαθί στο χέρι, χωρίς να υποταχθεί ώς το τέλος, χωρίς ποτέ να λυγίσει ή να λιγοψυχήσεί, ο Κωνσταντίνος Δραγάσης Παλαιολόγος. 


Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Θεοδώρα Λούφα – Τζοάννου)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Ο Κωνσταντίνος Δραγάσης Παλαιολόγος, ο τελευταίος Αυτοκράτορας, ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς, δε χρειάζεται ιδιαίτερη εισαγωγή και παρουσίαση. Είναι πάντα ο Θρύλος της Φυλής, που τον φέρνει στην ψυχή του από γεννησιμιού του κάθε Έλληνας. Είναι το μεγάλο παραμύθι που παρηγόρησε και μεγάλωσε γενιές και γενιές και που δε θα πάψει να συγκινεί και να συναρπάζει όσο ο χρόνος και η λήθη παραμένουν πιο αδύναμοι από την ιστορική μας μνήμη. Και αυτό το βιβλίο, που αγγίζει τον Παλαιολόγο σχεδόν σαν παραμύθι, μέσα όμως από την ιστορική πραγματικότητα, δε φιλοδοξεί να προσθέσει γνώσεις και άγνωστες λεπτομέρειες για το θρύλο. Φιλοδοξεί όμως και προσπαθεί να τον φέρει κοντά στον αναγνώστη, να τον κάνει προσιτό και οικείο. Να τον σιμώσει τόσο, ώστε να του μείνει αλησμόνητος. Και όταν τα χρόνια περάσουν και τα σημερινά παιδιά μεγαλώσουν και γίνουν γονείς, να θυμούνται με αγάπη το παραμύθι του Νικόλα και ότι κάποτε μέσα από αυτό έζησαν και άγγιξαν το μεγάλο μας θρύλο. Και έτσι, σαν παραμύθι, σαν ιστορία, μα πάντα με αγάπη και συγκίνηση θα το μεταφέρουν στα παιδιά και τα εγγόνια τους κρατώντας άσβεστη και δυνατή την ιστορική μας μνήμη.


Το τέλος του Βυζαντίου (Μαρίζα Ντεκάστρο)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα. Η συγγραφέας, αντλώντας αφηγηματικό υλικό από τα τρία γνωστότερα χρονικά που εξιστορούν με δραματικό τρόπο την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, επιχειρεί ν’ αναπλάσει αποσπασματικά τις τελευταίες ημέρες της ζωής της Πόλης. Οι ήρωες είναι γνωστοί: ο Παλαιολόγος και οι στρατιώτες του, ο Πατριάρχης Αναστάσιος, ο Μωάμεθ ο Πορθητής και οι δικοί του. Το τέλος γνωστό επίσης: Μα να που μέσα από τη γεύση -πικρή ή γλυκιά- της Ιστορίας μας, γεννιέται πάντα μια νέα ελπίδα.


Εάλω η Πόλις : Χρονικόν μνημόσυνο στον Παλαιολόγο (Τατιάνα Σταύρου)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, 1453 (Steven Runciman)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Αυτή η κλασική περιγραφή παρουσιάζει τον οδυνηρό κλονισμό που προκάλεσε στη δυτική χριστιανοσύνη η άλωση της Κωνσταντινούπολης, το Μάιο του 1453, μετά από πολιορκία μερικών εβδομάδων. Οι εκκλήσεις της πόλης είχαν αγνοηθεί και η βοήθεια που είχε σταλεί στη διάρκεια αυτής της κρίσης ήταν αμελητέα. Στους Τούρκους η νίκη δεν προσέφερε μόνο μια νέα αυτοκρατορική πρωτεύουσα, αλλά και εξασφάλισε ότι η αυτοκρατορία τους θα είχε διάρκεια. Για τους Έλληνες, η κατάκτηση σήμανε το τέλος του βυζαντινού πολιτισμού και οδήγησε στην ομαδική αποχώρηση των λογίων, που είχε ως συνέπεια την καταπληκτική επέκταση των ελληνικών σπουδών κατά την ευρωπαϊκή Αναγέννηση.


Η Άλωση της Πόλης: Μαρτυρίες εντός και εκτός των τειχών (Συλλογικό έργο)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Το άλλοτε κραταιό Βυζάντιο είχε πλέον συρρικνωθεί σε μια θλιβερή μικρογραφία, με την Κωνσταντινούπολη και τα πέριξ στον οθωμανικό κλοιό. Γύρω της το μπουλούκι των πολιορκητών: Έλληνες εξωμότες, Αλβανοί και Σέρβοι μιναδόροι, δυσαρεστημένοι Ούγγροι μηχανικοί και το τουρκικό ασκέρι. Μέσα Έλληνες υπερασπιστές, Βενετοί ναυτικοί, αμφίθυμοι Γενοβέζοι και ευάριθμοι Βαράγκοι μισθοφόροι. Και ένας Γερμανός μηχανικός για την άμυνα των οχυρώσεων.
Στις επόμενες 190 σελίδες ζωντανεύει η τοιχογραφία της πολιορκίας, με ιστορικές μαρτυρίες και από τις δύο πλευρές των οχυρώσεων. Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού “Ε- Ιστορικά” της “Ελευθεροτυπίας”. Περιλαμβάνονται τα κείμενα:
– Το ιστορικό υπόβαθρο – Κωνσταντινούπολη και Οθωμανοί – Καταγωγή και εμφάνιση των Οθωμανών – Γεώργιος Παχυμέρης – Το Δίκαιο πριν την Άλωση – Οι λόγιοι, το χρήμα και η κοινωνία – Δεσπότες και δεσποτάτα – Το δεσποτάτο του Μορέως – Πλήθων, ο φιλόσοφος – Το τέλος της Αυτοκρατορίας και η Δυτική Ευρώπη – Ο Κλαβίχο στην Κωνσταντινούπολη το 1403 – Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης και η Άλωση της Πόλης – “Μικρό” και “Μεγάλο Χρονικό” του Σφραντζή – Η Άλωση απ’ τη σκοπιά του Δούκα – Κριτόβουλος: Ο υμνητής του Μωάμεθ Β΄ – Ο Μωάμεθ Β΄ ο… Πυροβολητής – Ο Θεός, ο Σουλτάνος και ο Παριάρχης – Η τοπογραφία της Κωνσταντινούπολης – Τουρκικές πηγές για την Άλωση – Η άλωση κατά τον Νικολό Μπάρμπαρο – Η αναφορά του Λεονάρδου Χίου στον πάπα Νικόλαο Ε΄ – Η καταστροφή της ελληνικής αυτοκρατορίας – Το γαιοκτητικό σύστημα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία – Η επίδραση στη Δύση – Γ. Τραπεζούντιος – Θ. Γαζής – Ι. Αργυρόπουλος – Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος – Δημήτριος Χαλκοκονδύλης


Η Πολιορκία και η Άλωση της Πόλης (Νέστορας Ισκεντέρης)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Το παλαιορωσικό Χρονικό για την Πολιορκία και την Άλωση της Πόλης είναι έργο του 15ου αιώνα. Γραμμένο από τον Νέστορα Ισκεντέρη, χριστιανό που πολέμησε στις τάξεις του τουρκικού στρατού, συνιστά μια αποκαλυπτική μαρτυρία για την πολιορκημένη και μετέπειτα λεηλατημένη Κωνσταντινούπολη.
Απ’ όλες τις άλλες, λίγο πολύ σύγχρονες με τα γεγονότα μαρτυρίες, το σλαβικό κείμενο είναι πιο κοντά στο Ημερολόγιο του Βενετσιάνου γιατρού Νικολό Μπάρμπαρο και στην Επιστολή του επισκόπου της Χίου Λεονάρδου στον Πάπα Νικόλαο Ε’, τον Αύγουστο του 1453.
Με δραματική ένταση και ρυθμό σχεδόν κινηματογραφικό αποτυπώνονται οι μέρες της πολιορκίας, οι ώρες της ήττας και της καταστροφής. Με σημαντικές πληροφορίες, κάποιες από τις οποίες δεν μας δίνονται από άλλες πηγές, Το Ρωσικό Χρονικό του Νέστορα Ισκεντέρη μεταφέρει μοναδικά την αίσθηση του χρόνου όπου διαδραματίστηκε ένα από τα πιο κρίσιμα για την πορεία του νεότερου ελληνισμού γεγονότα.   


Η άλωση του Βυζαντίου (Στέφαν Τσβάιχ)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Η είδηση της άλωσης φτάνει στη Ρώμη, στη Γένοβα, στη Βενετία, σαν προειδοποιητικός κεραυνός σκοτεινιάζει τον ουρανό πάνω απ’ τη Γαλλία και τη Γερμανία. Και ριγώντας καταλαβαίνει η Ευρώπη πως η νωθρότητά της, η αδιαφορία της, στάθηκε μοιραία: απ΄ την ξεχασμένη, απ΄ την ασήμαντη Κερκόπορτα τρύπωσε στους κόλπους της μια δύναμη καταστροφής, μια λαίλαπα χαμού, που θα παραλύσει και θ’ ανακόψει τη δημιουργικότητά της για αιώνες ολόκληρους. Αλλά στην Ιστορία, όπως και στην ανθρώπινη ζωή, η μετάνοια και οι τύψεις δεν ξαναφέρνουν πίσω τη χαμένη στιγμή. Και χίλια χρόνια δεν μπορούν να εξαγοράσουν μιας ώρας αμέλεια.


H Άλωση της Πόλης (Συλλογικό έργο)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Η παρουσίαση της συμμετοχής των ευρωπαϊκών και ασιατικών δυνάμεων στη σύρραξη που οδήγησε στο παγκόσμιας σημασίας γεγονός της Άλωσης, μέσα από άρθρα συγγραφέων διεθνούς κύρους.


Οι τελευταίοι αιώνες του Βυζαντίου, 1261-1453 (Donald Nicol)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Η βυζαντινή αυτοκρατορία, που διασπάστηκε και αποδυναμώθηκε εξαιτίας της τέταρτης σταυροφορίας, το 1204, δεν ανέκτησε ποτέ πια την αλλοτινή της έκταση, δύναμη και επιρροή. Αναβίωσε όταν οι εξόριστοι βυζαντινοί ξαναπήραν την πρώτη πόλη της αυτοκρατορίας τους, την Κωνσταντινούπολη, στα 1261. Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία της παλινορθωμένης αυτοκρατορίας, από το 1261 μέχρι και την οριστική της κατάκτηση από τους Οθωμανούς Τούρκους στα 1453. Περιγράφει τον πολυμέτωπο αγώνα για επιβίωση, εναντίον των χριστιανών της Δύσεως που επιθυμούσαν διακαώς να ξαναπάρουν το έπαθλο που ονομαζόταν Κωνσταντινούπολη. Εναντίον της συνεχιζόμενης κατοχής της Ελλάδος και των νησιών του Αιγαίου από τους Φράγκους, τους Γενουάτες και τους Βενετσιάνους αποίκους εναντίον της αυξανόμενης τουρκικής ισχύος στη Μικρά Ασία. Εναντίον της επεκτάσεως της σερβικής αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια και εναντίον των αυτοκαταστροφικών διενέξεων ανάμεσα στις ίδιες κυρίαρχες οικογένειές της. Η δύναμή της αποκαλύφθηκε στην εντονότατη πολιτισμική και θρησκευτική αναγέννηση του δεκάτου τετάρτου αιώνα, αλλά μη ξεφεύγοντας από τη φύση της ως ενός ακόμη θεσμού υπέκυψε σε μια μακρόχρονη διαδικασία φθοράς, καθώς οι Τούρκοι κατέκλυσαν τις επαρχίες της στην Ασία και στην Ευρώπη και έφτασαν και σ’ αυτήν την ίδια την πρωτεύουσά της. Με την πρώτη έκδοσή του το 1972, το βιβλίο έχει αναθεωρηθεί εξ ολοκλήρου, διορθωθεί και εν μέρει ξαναγραφεί. Οι παραπομπές στις πηγές και η βιβλιογραφία έχουν εμπλουτιστεί, και συμπεριλαμβάνει πολύ πρόσφατες μελέτες, λαμβάνοντας υπόψη τη σύγχρονη επιστημονική έρευνα για την τελευταία αυτή περίοδο της βυζαντινής ιστορίας.


Κωνσταντινούπολη : Η ιστορία της αυτοκρατορικής Πόλης (John Freely)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Η Κωνσταντινούπολη είναι η μόνη πόλη στον κόσμο που αγγίζει δύο ηπείρους, την Ευρώπη και την Ασία, και αποτέλεσε την πρωτεύουσα τριών αυτοκρατοριών.
Ο συγγραφέας Τζον Φρίλι ξετυλίγει το μεγαλοπρεπές παρελθόν της Πόλης και με μυθιστορηματική γραφή ανασυνθέτει την εκρηκτική πολυχρωμία της, τη μυστηριώδη ατμόσφαιρα καθώς και τις αντιθέσεις μιας μυθικής καθημερινότητας.
Πολιορκίες, λεηλασίες, εξεγέρσεις, πυρκαγιές, διαδοχικές αλλαγές ονόματος, από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τη σημερινή εποχή. Η αφήγηση μεταφέρει τον αναγνώστη σε πανάρχαιους δρόμους, παλάτια, τζαμιά, λουτρά, τείχη, μουσεία, γέφυρες, αγορές, εκκλησίες, συνθέτοντας με αριστοτεχνικό τρόπο το πολυπολιτισμικό ψηφιδωτό μιας αυτοκρατορικής πόλης.


Κωνσταντινούπολη : Από τον χριστιανισμό στο ισλάμ (John Freely)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Μια αφήγηση σαν μυθιστόρημα, της ιστορίας της Κωνσταντινούπολης από τη ίδρυσή της μέχρι σήμερα, με έμφαση στην πολύχρωμη και ολοζώντανη καθημερινότητά της. Ένα παρελθόν που ξετυλίγεται καθώς ο αναγνώστης βαδίζει στους πανάρχαιους δρόμους της. Από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο και από το Ισλάμ μέχρι τη σύγχρονη εποχή.
Η Κωνσταντινούπολη, η μόνη πόλη στον κόσμο που είναι χτισμένη σε δύο ηπείρους, στην Ευρώπη και την Ασία, διανύοντας πια τον εικοστό έβδομο αιώνα της πολυτάραχης ζωής της, έχει αντέξει σε αμέτρητες πολιορκίες, λεηλασίες, εμφυλίους πολέμους, εξεγέρσεις, λοιμούς, πυρκαγιές, σεισμούς και, τώρα τελευταία, στη λαίλαπα της άναρχης οικοδόμησης ως αποτέλεσμα της σύγχρονης πληθυσμιακής έκρηξης. Ωστόσο, παρά τις διαδοχικές αλλαγές ονόματος, γλώσσας, θρησκείας και πολιτικού καθεστώτος, κατόρθωνε πάντα να κρατά την ταυτότητα και τη μοναδικότητά της, λες και κρύβει μέσα της μια αθάνατη ψυχή.


Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (Γκυστάβ Σλυμπερζέ)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

[…] Η άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως υπό των Τούρκων τον Μάιον του 1453 είνε εν των μεγίστων συμβάντων της παγκοσμίου ιστορίας και έσχε τεραστίαν επίδρασιν επί τας τύχας της Ευρώπης. Δια της αλώσεως εκείνης οι Τούρκοι απέκτησαν την ηγεμονίαν εν τη Ανατολή επί αιώνας όλους.
Το γεγονός εκείνο υπήρξεν η εσχάτη καταστροφή της ελληνικής φυλής μέχρι της αναστάσεως, ήτις ενεκαινιάσθη μεν μεγαλοπρεπώς το πρώτον ήμισυ του παρελθόντος αιώνος, συνετελέσθη δε λαμπρώς εν ταις ημέραις ημών. Η άλωσις μικρού δειν μετέβαλεν οριστικώς τον ρουν της ιστορίας.
Υπήρξε συμβάν επί τοσούτον έκτακτον δια πλείστους όσους λόγους, αλλά και διότι η προηγηθείσα αυτής πολιορκία υπήρξεν η πρώτη επιτευχθείσα δια του πυροβολικού, όπλου όλως νέου εν τοις χρόνοις εκείνοις ούτως, ώστε οι λόγιοι καθώρισαν τους μοιραίους εκείνους μήνας Απρίλιον και Μάιον του 1453 ως το επίσημον χρονολογικόν όριον, δι’ ου περατούνται μεν οι μέσοι αιώνες, δηλούται δε η αρχή των νέων χρόνων. […]


Σύντομη ιστορία του Βυζαντίου (Τζον Νόργουιτς)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Το Βυζάντιο ήταν μια απολυταρχία – το κυβερνούσε ένας Αυτοκράτορας ημίθεος, Ισαπόστολος, Αντι-Βασιλέας του Θεού πάνω στη Γη, που κρατούσε τα χέρια του τη ζωή όλων των υπηκόων του. Μερικοί από τους Αυτοκράτορες αυτούς ήταν ήρωες, άλλοι ήταν τέρατα – αλλά δεν ήταν σε καμιά περίπτωση βαρετοί.
Γι’ αυτόν και μόνον το λόγο, γράφοντας τούτο το βιβλίο, ένιωθα μια μόνιμη ευχαρίστηση αλλά, επίσης, κατά κάποιον τρόπο, απέδιδα έναν μικρό φόρο τιμής. Ο πολιτισμός μας δεν αναγνώρισε ποτέ, επαρκώς, το χρέος του στην Ανατολική Αυτοκρατορία. Αν δεν υπήρχε αυτό το μεγάλο ανατολικό οχυρό της Χριστιανοσύνης, ποια τύχη θα είχε η Ευρώπη ενάντια στις στρατιές του Βασιλιά της Περσίας τον 7ο αιώνα ή ενάντια σε αυτές του Χαλίφη της Βαγδάτης τον 8ο; Ποια γλώσσα θα μιλούσαμε σήμερα και πιο θεό θα λατρεύαμε; Στο πολιτιστικό πεδίο, επίσης, το χρέος μας είναι μεγάλο. Μετά τις βαρβαρικές εισβολές και την πτώση του Αυτοκράτορα της Ρώμης, τα φώτα της μάθησης είχαν σχεδόν σβήσει στη δυτική Ευρώπη, εκτός από μερικά μοναστηριακά καντηλάκια που τρεμόσβηναν. Στις όχθες, όμως, του Βοσπόρου αυτά τα φώτα εξακολουθούσαν να λάμπουν και η παλαιά κλασική κληρονομιά διατηρούνταν. Πολλά από αυτά που ξέρουμε για την αρχαιότητα – ειδικά για την ελληνική και τη ρωμαϊκή φιλολογία και τη ρωμαϊκή νομοθεσία – θα είχαν χαθεί παντοτινά, αν δεν υπήρχαν οι λόγιοι και οι αντιγραφείς της Κωνσταντινούπολης.
Αυτές οι ανεκτίμητες υπηρεσίες, ωστόσο, θεωρήθηκαν εδώ και πολύν καιρό ως δεδομένες και λησμονήθηκαν. Στις μέρες μας απομένει μόνον ένα πράγμα να μας θυμίζει την ιδιοφυία των Βυζαντινών: η λαμπρότητα της τέχνης τους. Ποτέ στην ιστορία του χριστιανισμού – ή, θα μπαίναμε στον πειρασμό να προσθέσουμε, οποιαδήποτε άλλης θρησκείας του κόσμου – δεν υπήρξε καλλιτεχνική σχολή που να έδωσε τόσο βαθιά πνευματικότητα στα έργα της. Οι Βυζαντινοί θεολόγοι συνήθιζαν να επιμένουν ότι οι αγιογράφοι και οι καλλιτέχνες των ψηφιδωτών έπρεπε να προσπαθούν να αποδώσουν την εικόνα του Θεού. Δεν ήταν εύκολο αυτό που ζητούσαν. Αλλά στις εκκλησίες και τα μοναστήρια της Αυτοκρατορίας το βλέπουμε, κατ’ επανάληψη, θριαμβευτικά να εκπληρώνεται.


Η Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως και η Τουρκοκρατία (Διονύσιος Ζακυθηνός)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Θεσμοί και προνόμια του ελληνισμού μετά την άλωση (Ελένη Κούκκου)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

Όταν έπεσε η Πόλη (Andrew Novo)

29 Μαΐου 1453 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (βιβλιοπροτάσεις)

1453: Ένας στρατός ξεκινά από την Αδριανούπολη. Ο Τούρκος Σουλτάνος Μεχμέτ, ένας άνδρας ευφυής και φιλόδοξος, έχει κηρύξει πόλεμο στην Κωνσταντινούπολη, μια πόλη εγκλωβισμένη σε έναν αγώνα ζωής και θανάτου.
Η μάχη μαίνεται σε ξηρά και θάλασσα με θανάσιμες πολεμικές μηχανές. Αυτή η σύγκρουση θ’ αποφασίσει την τύχη δύο πολιτισμών, δύο θρησκειών και της Κωνσταντινούπολης, της Βασίλισσας των Πόλεων.
Η πέτρα, το μετάξι και το ατσάλι του 15ου αιώνα ζωντανεύουν σε ένα επικό δράμα, ο απόηχος του οποίου φτάνει μέχρι τις μέρες μας.
Ο ιστορικός Andrew Novo ζωντανεύει έναν κόσμο γεμάτο αρματωμένους ήρωες και τειχισμένες πόλεις, πανούργες παλλακίδες και δολοπλόκους πολιτικούς, έναν κόσμο όπου συγκρούονται θρησκείες και αυτοκρατορίες.


Επιμέλεια βιβλιοπροτάσεων – Βιβλιογραφική έρευνα:
Χαράλαμπος Αντωνόπουλος, εκπαιδευτικός MSc

ΣΧΕΤΙΚΑ